کد مطلب:34908 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:28

گنجینه پرسمان » اعتقادات

ديدگاه روايات دربارة تكلّم خداوند چيست؟

شيخ طوسي (قدس سره) در «امالي» از ابوبصير از امام صادق (ع) نقل كرده است، فرمود



«لَمْ يَزَلَ اللهُ جَلَّ اِسْمُهُ عالِماً بِذاتِهِ، وَ لا مَعْلُوْمَ، وَ لَمْ يَزَلْ قادِراً بِذاتِهِ وَ لا مَقْدُوْرَ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِداكَ، فَلَمْ يَزَلْ مُتَكَلِّماً؟ قالَ اَلْكَلامُ مُحْدثٌ كانَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ لَيْسَ بِمُتَكَلِّمٍ ثُمَّ اَحْدَثَ الْكَلامَ!» (بحارالانوار 4/68)



[خداوند هميشه بالذات عالم بود در حالي كه معلومي وجود نداشت، و بالذات قادر بود در حالي كه مقدوري نبود.



ابوبصير ميگويد گفتم فدايت شوم، آيا خداوند هميشه موصوف به صفت متكلم بوده؟ فرمود كلام، موضوع حادثي است خداوند متعال وجود داشت و متكلم نبود، سپس كلام را آفريد]!



همين حديث را مرحوم كليني در كافي با مختصر اضافاتي نقل كرده و در ذيل آن صريحاً آمده است «اِنَّ الْكَلامَ صِفَةٌ مُحْدَثَةٌ لَيْسَتْ بِاَزَليَّةٍ، كانَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لا مُتَكَلِّمَ» [كلام و سخن گفتن، صفت حادثي است و ازلي نيست، خداوند متعال از ازل بوده و متكلمي وجود نداشت] (اصول كافي 1/107)



اين عبارت به وضوح فرق ميان «صفات ذات» و «صفات فعل» را بيان ميكند، صفات ذات همچون علم و قدرت است كه از ازل بوده، و نيازي به وجود مخلوقات ندارد، اما «صفات فعلي» صفاتي است كه بيرون ذات خدا است و عقل اين صفات را به هنگام صدور افعالي از خداوند انتزاع كرده و به او نسبت ميدهد مانند خالق و رازق، صفت تكلم نيز در زمرة همين صفات است، چون نوعي فعل و حركت ميباشد و ميدانيم حركت در ذات خداوند راه ندارد.

---

پيام قرآن ج 4


حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران